Özgün ırk özelliklerine sahip olan ancak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Eşme koyunu için 2007 yılında TÜBİTAK desteğiyle Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Hayvan Yetiştirme Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Karaca liderliğindeki ekip tarafından ıslah çalışması başlatıldı.
Yaklaşık 3 yıl süren çalışmayla oluşturulan elit sürüler, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen “Halk Elinde Islah Projesi” kapsamında yetiştiricilere teslim edildi.
Yapısı itibarıyla Türkiye’deki hiçbir koyun grubuna dahil edilemeyen Eşme koyunu, 5 Aralık 2020’de bölgeye özgü yerel ırk olarak tescillendi.
%2FAA-27124231.jpg)
Prof. Dr. Orhan Karaca, AA muhabirine, Eşme koyununun Uşak bölgesinde kıraç ve kırsal alana yayılı bir koyun türü olduğunu söyledi.
Çalışmalara başladıkları dönemde bu koyunu kıvırcık tipi olarak tanımladıklarını ancak özgün bir ırk olduğunu gördüklerini belirten Karaca, şu bilgileri verdi:
“Eşme koyunu yetingen bir hayvan. Yani sınırlı bakım ve beslemeyle çok yüksek diyebileceğimiz performans veriyor, yaklaşık 3 ayda kasaplık hale gelebiliyor. Et kalitesinin yüksek olması, yağsız, kuyruksuz bir hayvan olması özellikle bu bölgede tercih edilen bir hayvan yapıyor. Özellikle kurban kesimlerinde de tercih edilen bir hayvan. Biz et verimliliğini ve canlı ağırlığı öne çıkaran bir ıslah projesi yaptık. Yani kuzuları 3 ayda 45 kilogram ağırlığa gelebiliyor. Zaten kuzu eti üretiminde beklenen de budur. Kasaplık kuzuda dünya standartlarına da uygundur.”
Eşme koyununun yetişkin halde ortalama 80 kilogram et verimi bulunduğunu, bölgedeki diğer türlerde bu rakamın 50-55 kilogram olduğunu dile getiren Karaca, bu ırkın yaygınlaşmasının hayvancılık alanındaki hedeflere ulaşılmasında önemli rolü olacağına inandıklarını ifade etti.
%2FAA-27124244.jpg)
40’ın üzerinde sürüde 6 bin 300 hayvan
Aynı üniversitede Biyometri ve Genetik Anabilim Dalı Öğretim Üyesi olan Prof. Dr. İbrahim Cemal de proje kapsamında et kalitesinin ön plana çıktığı elit ve taban sürüler oluşturduklarını belirterek, “Hayvanlar hem çoğuz doğuruyor hem de hızlı gelişiyor. 100 hayvandan 144 kuzu elde ediyoruz. Bu ciddi bir rakam. Tabii et gelişim hızını yükseltirken yağlanma riski var. Biz de ultrason teknolojisiyle eti fazla, yağı az hayvanları damızlık seçerek bunun önüne geçtik. Şu an 6 bin 300 hayvanda, 40’ın üzerinde sürüde proje sürüyor.” diye konuştu.
Projeyle Eşme koyununun özelliklerinin tanımlandığını söyleyen Cemal, “Bu proje olmasaydı o bölgede bir koyun popülasyonu olurdu ama Eşme koyunu diye bir koyun olmayacaktı. Şu anki verimde ve bu tanınırlıkta olmayacaktı.” dedi.
%2FAA-27124233.jpg)
Hayvan başına 80 lira destek
Uşak Tarım ve Orman Müdürü Nihat Ağan, ince dudaklı olmasıyla meradaki kısa otlardan yararlanabilen Eşme koyununun susuzluğa karşı çok dayanıklı olduğunu belirtti.
Ağan, bakanlık olarak elit sürülerde koyun ve kuzu başına 80 lira, taban sürülerde 40 lira destek verildiğini, koçlara da 300 lira destek sağlandığını dile getirerek, verilen destekler ve yetiştiricilerin sahip çıkmasıyla hayvan varlığının hızla arttığını kaydetti.
Eşme ilçesi Ahmetler köyünde yetiştiricilik yapan Nural Acar da Eşme koyunundan diğer koyunlara göre çok daha yüksek oranda et ve süt aldıklarını, ıslah projesinin faydalarını gördüklerini belirterek, “Yetkililer tarafından sürekli koyunlarımızın değerleri ölçüldüğü için daha yüksek verim alıyoruz. Bunun yanında koyun ve kuzu başına aldığımız destekle de onların yem maliyetini karşılayabiliyoruz.” ifadelerini kullandı.