İsrailli ve Filistinli iki insan hakları örgütü, Gazze sınırında Mart 2018’de başlayan ve yaklaşık 18 ay devam eden protestolar sırasında İsrail askerlerinin 200’den fazla sivili ateş açarak öldürdüğü olaylarla ilgili ordunun yeterli soruşturma yürütmediğini ve çoğu dosyanın örtbas edildiğini açıkladı.
İsrail’in Filistinlilere yönelik ihlallerini araştıran İsrailli insan hakları örgütü B’Tselem ve Gazze merkezli Filistinli İnsan Hakları Merkezi, Gazze sınırında 18 ay boyunca devam eden “Büyük Dönüş Yürüyüşü” protestolarına karşı İsrail’in ihlallerini raporlaştırdı.
Rapora göre, Gazze sınırında Filistinlilerin düzenlediği kitlesel protestolar sırasında İsrail askerlerinin ateş açması sonucu 46’sı 18 yaşından küçük, 223 Filistinli öldürüldü, yüzlerce kişi ağır yaralandı. Raporda, vurulan Filistinlilerin çoğunun sınır tellerinden uzak noktada hedef alındığına işaret edildi. Olaylarda, 8 bini silahla olmak üzere 13 binden fazla Filistinli yaralandı, bunlardan 156’sına ampütasyon yapıldı.
Olaylar sırasında bir İsrail askerinin “keskin nişancı silahıyla” vurularak öldüğü ve bazı askerlerin de yaralandığı belirtildi.
Raporda, İsrail ordusunun binlerce Filistinlinin yaralandığı olayları hiç soruşturmadığı, geçen nisan ayına kadar Filistinlilerin hayatını kaybetmesiyle ilgili 234 dosyanın incelendiği, 143 dosyanın askeri savcılığa intikal ettiği ve 95’inde dosyanın kapatıldığı vurgulandı.
Hak örgütleri, İsrail ordusunun soruşturmalarda “üst düzey komutanların emirlerini incelenmediğini ve askerlere yönelik neredeyse hiçbir yaptırıma gitmediğine” dikkati çekti.
Gösteriler sırasında 14 yaşında bir Filistinli çocuğu ateş açarak öldüren asker hakkındaki soruşturmanın örnek verildiği raporda, savcı-sanık uzlaşması sonucunda, askerin “yaşamı veya sağlığı tehlikeye atacak şekilde görevi kötüye kullanma” suçlamasıyla bir ay zorunlu kamu hizmeti cezasına çarptırıldığı aktarıldı. Geri kalan dosyaların beklediği ve raporun, İsrail ordusunun, bilgi edinme özgürlüğü talebine yanıtıyla hazırlandığı belirtildi.
İnsan hakları örgütleri, İsrail ordusunun soruşturmalarında sadece ordu müfettişlerinin devrede olduğunu, ateş açan askerlerin emirlere uyup uymadığının incelendiğini ancak atış emri veren komuta kademesinin bu süreçlerde muaf tutulduğuna vurgu yaptı.
İsrail ordusundan iddialara yanıt
Yerel basında çıkan haberlere göre, İsrail ordusu rapordaki bulguları reddetti. Ordudan yapılan yazılı açıklamada olaylarla ilgili “kapsamlı ve derin soruşturmalar” yürütüldüğü, iki asker hakkındaki dosyanın savcılığa intikal ettiği ve bunların “askerlik sırasında hapis, şartlı tahliye ve rütbe indirme” cezalarına çarptırıldığı savunuldu.
Dosyaların “olayların karmaşıklığı ve derin incelenmesi” nedeniyle beklemede olduğunu belirten İsrail ordusu, hak örgütlerinin raporlarını hazırladığı tarihten sonra birçok dosyada işlem yapıldığını aktardı.
İsrail ordusu, gösterilerin “terör örgütü” olarak kabul ettiği Hamas tarafından “sınır ötesi operasyonlar gerçekleştirmek için bir paravan şeklinde gerçekleştirildiğini” öne sürdü.
Gazze sınırındaki “Büyük Dönüş Yürüyüşü” gösterileri
Filistinliler, sürgün edildikleri topraklarına dönme ve İsrail’in 2006’dan bu yana Gazze’ye uyguladığı ambargonun kaldırılması taleplerini dünyaya duyurmak amacıyla Toprak Günü’nün 42. yıl dönümünde Mart 2018’de Gazze’de gösteriler düzenlemeye başlamıştı.
“Büyük Dönüş Yürüyüşü” adı verilen gösteriler aylarca yoğun katılımla sürmüştü.
Gazze sınırında özellikle cuma günleri toplanan binlerce Filistinli, 18 ay boyunca taleplerinin yerine getirilmesini isterken İsrail askerleri bu gösterilere gerçek mermi de kullanarak orantısız güçle karşılık vermişti.