Yılbaşından bu yana Kuzey Kore’nin farklı tip ve menzillerde füze denemeleri, bölgesel komşuları Japonya ve Güney Kore’de endişe oluşturdu. Her iki ülke de denemeler nedeniyle kınadıkları Kuzey Kore’nin bu eylemlerini durdurması çağrısı yaptı.
Kuzey Kore Merkezi Haber Ajansının (KCNA) 30 Ocak’taki denemede Hwasong-12 tip “uzun menzilli balistik füze” fırlatıldığını açıklaması, akıllara 4 yıl önce Pyongyang’in ilk kez bu tip bir füze denediğini açıkladığı dönemi getirdi.
Kuzey Kore, Kasım 2017’de “en güçlü” şeklinde nitelediği Hwasong-15 tip kıtalararası balistik füze fırlatmıştı. Denemeye ilişkin o dönem, “nükleer başlık takılabilecek” füzenin “ABD kıtasına erişebileceği” yorumları yapılmıştı.
Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Ocak 2018’de yaptığı yeni yıl konuşmasında, Güney Kore’ye zeytin dalı uzatmış ve aynı yıl yaptığı başka bir açıklamada da “Kore yarımadasının nükleerden arındırılmasının tamamlanması” taahhüdünde bulunmuştu.
Anlaşmazlıklar müzakereleri durdurdu
Haziran 2018’de Singapur’da düzenlenen zirvede Kim, eski ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelmişti. Zirvede Washington, söz konusu taahhüdünün karşılığında, “Kuzey Kore’ye güvenlik garantiler verileceğini” açıklamıştı. O dönemden beri Kuzey Kore, nükleer ve kıtalararası balistik füze denemekten kaçınmıştı.
Ancak bu zaman zarfında ABD-Kuzey Kore arası müzakereler ise “nükleerden arındırma” ve “yaptırımların hafifletilmesi” konularındaki anlaşmazlıklar sebebiyle sekteye uğramıştı. Bu zaman zarfında Pyongyang’ın “önlenmesi zor, alçak irtifada seyreden kısa menzilli füze” denemeleri kayda geçti.
Ocak 2021’de ABD’de göreve gelen Joe Biden yönetimi, müzakereleri yeniden başlatmak istediğini kamuoyuna duyurmuştu. Ancak Eylül ve Ekim 2021’de sıklaşan ve Ocak 2022’de ise her hafta art arda süren füze denemeleri sonrası ABD, Kuzey Kore’ye ek yaptırımlar açıklamıştı.
“Akrebin kuyruğu”
Kuzey Kore, nükleer programı ve geliştirdiği füzeleri yakından takip eden askeri ve siyasi uzmanlar son 30 günde 7 denemenin, Pyongyang’ın “müzakeresiz dönemi fırsata çevirme” ve “füze programın ilerleyişinden emin olma” ve “muhtemel diplomasi sürecinde kozlarını artırma” anlama geldiğini belirtiyor.
AA muhabiri, Kuzey Kore’nin sürdürdüğü füze programı ile yoğunlaşan denemelerin hedefine yönelik yabancı uzmanların uluslararası basın ve AA’ya değerlendirmelerini derledi.
Güney Kore Bilim ve Teknoloji Politikaları Enstitüsü Araştırma Görevlisi ve füze uzmanı Lee Choon Geu, bir ayda 7 kez denemeyi “füze çılgınlığı” olarak niteledi.
Seul’deki Ewha Üniversitesinden Prof. Leif-Eric Easley, “çoğu askeri modernizasyon çabaları” şeklinde nitelediği denemelerle ekonomik zorluklar karşısında siyasi yıl dönümleri kutlayan Pyongyang’ın, “ulusal gururunu” perçinlemeye çalıştığını söyledi.
Easley, “(Kuzey Kore) Washington ve Seul’e ‘kendisini alaşağı etmenin masraflı olacağını’ hatırlatmak istiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Güney Koreli askeri uzman Prof. Kim Dong Yup da BBC’ye yaptığı değerlendirmede, Kuzey’in eylemlerinin “küçümsenmesine şaşırdıklarını” kaydederek, “Kuzey’in teknolojisini, tahmin edilenden daha hızlı şekilde geliştirdiğini” belirtti. Pyonyang’ın hedeflediği “caydırıcılık seviyesi” için “akrebin kuyruğu” benzetmesi yapan Yup, “düşmanlarının, füze savunmasını zaafa uğratmayı planladığını” bildirdi.
Farklı menzil ve tiplerde füze denemelerine yönelik New American Century Asya-Pasifik Kıdemli Araştırmacısı Duyeon Kim, “Saptanması bir yana, füze savunma sistemlerinden kaçınabilecek, manevra kabiliyeti yüksek ve önlenmesi zor silahlar geliştirmeyi hedefledikleri açık” yorumunu yaptı.
“Kronik olarak Kim güvende değil”
Carnegie Endowment for International Peace kıdemli uzmanı Ankit Panda, Kuzey’in “kendisini savunacak silah yeterliliğine sahip olmayabileceği hissiyatı” taşıdığını belirterek, “(Kuzey Kore lideri) Kim Jong-un kronik olarak güvende değil. Bence, Çin ve Rusya dahil kimseye güvenmiyor ve ‘yeterli görebileceğimizin ötesinde bir kapasite inşa etmesi gerektiğini’ düşünüyor.” dedi.
AA’ya konuşan Tama Üniversitesi Kural Koyucu Stratejiler Merkezi Müdür Yardımcısı Brad Glosserman, Kuzey’in “istisnasız tüm denemelerin siyasi nedenlerle değil teknik imtiyazlar doğrultusunda” yaptığını savunarak, “Çünkü füze programının gereği gibi ilerleyişinin sağlanması isteniyor.” dedi.
Dongseo Üniversitesinden Prof. Brian Myers sahip olduğu füze programları ile Pyongyang’ın “Güney Kore ile olası barış anlaşması ve ABD’nin Kore yarımadasından muhtemel çekilmesine yönelik gelecekteki müzakere süreçlerinde” elini güçlendirmeyi hedeflediğini belirtti.
Japon kamu yayıncısı NHK’ya konuşan Keio Üniversitesinden Prof. İsozaki Atsuhito, bir dönem süren Pyongyang-Washington müzakerelerine işaret ederek, “Kuzey Kore devam edecek olsa denemeler olmaz.” dedi. Atsuhito, halihazırda “müzakeresiz bu dönemi, caydırıcılık ve savunma kapasitelerini artırmak amacıyla Pyongyang’ın çok yönlü silahlar denemek için fırsat bildiğini” söyledi.
Uluslararası basında Kuzey Kore’nin, “baş müttefiki ve ekonomik cankurtaranı” olarak görülen Çin ile yakın ilişkileri dolayısıyla bu hafta içi başlayacak Pekin 2022 Kış Olimpiyatları süresince şubat ayı boyunca füze denemelerinden sakınacağı da öne sürülüyor.