Sırbistan’dan tek taraflı bağımsızlığı Sırbistan tarafından tanınmayan Kosova’da Arnavut-Sırp gerginliği, Eylül 2020’de dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın Belgrad ile Priştine’ye ekonomik normalleşme anlaşmaları imzalatmasından iki yıl sonra dirilmiş durumda. Kosova’da yaşayan Sırplar dahil herkesin Kosova kimlik kartı ve plakasına sahip olması zorunluluğun getirilmesine karşı Sırpların kuzeydeki sınır geçişlerini kapatması ve silah, siren seslerinin duyulması üzerine düzenleme 1 Eylül’e kadar ertelendi. Sırbistan-Kosova ekonomik normalleşme anlaşmalarının mimarı olan Trump’ın favori diplomatı Richard Grenell, son gerilimden ‘faşist’ diye nitelediği Kosova Başbakanı Albin Kurti ile Kurti’yi destekleyen ABD Dışişleri Bakanlığı’nı sorumlu tuttu.
Yeni krizle ilgili bir dizi tweet atan Grenell, “Bir kez daha aşırı sol radikal ve deneyimli faşist Kosova Başbakanı Albin Kurti, Kosova’daki Sırp plaka ve kimliklerini reddetmek için tek taraflı bir hamle yapıyor. Aptalca. Pervasız. Ve gereksiz” tepkisini gösterdi.
“Kosova’da hiç kimse savaş veya çatışma istemiyor. Ancak Kurti’nin bunu anketlerde düşen halk desteğini düzeltmenin bir yolu olarak düşündüğü açık” değerlendirmesini yapan Grenell, “Avrupalılar ona kesmesini söyledi, ama ona bunu tamamen durdurması söylenmeli” diyerek ekledi: “ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın ona faşist yöntemlerini durdurmasını neden söylemiyor?”
Ardından ABD Dışişleri Bakanı ile Kosova Başbakanı’nın görüşmesini öğrenerek tepki gösteren Grenell, Blinken’ın Kurti’yi yemekte ağırlayıp övgülere boğmasını eleştirdi. “Bir diğer Blinken felaketi. Arnavutlar bile sorunun Kurti olduğunu biliyor” diyen eski diplomat, yemeğe katılan Demokrat Partili milletvekili Bill Keating’in ‘Kurti’nin daima ABD’nin yanında olduğunu söylemesinin de internet erişiminin olmaması anlamına geldiğini’ söyledi.
Çare olarak, Kasım 2020’de Lahey’deki Kosova Özel Mahkemesi Cezaevi’ne getirilerek 1998-1999 Kosova Savaşı’nın savaş suçu ve insanlığa karşı suçlarından yargılanan eski Kosova Cumhurbaşkanı Haşim Taçi’nin ‘derhal serbest bırakılması’ çağrısı yapan Grenell, ‘Avrupalıların 20 yıllık soruşturmadan sonra sırf Trup ile müzakere ettiği için Taçi’yi tutuklattığı ve siyasi nedenlerle Lahey’de tuttuğunu’ iddia ederek bu yüzden ‘Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin feshedilmesini’ istedi.
Kosova’da pek çok arkadaşı bulunduğunu, onlarla telefonda konuştuğunu, hepsinin Kurti’den şikayetçi olduğunu, insanların çatışma değil istihdam ve kalkınma istediğini aktaran eski diplomat, ‘Trump döneminde kotarılan anlaşmaların Kosova ve Sırbistan ekonomilerinin büyümesine yardımcı olduğunu ve geleceğe dair umut verdiğini, ABD Başkanı Joe Biden’ın ise Balkanlar’ı görmezden geldiğini’ öne sürdü.
Trump döneminde ABD’nin Almanya Büyükelçisi, Kosova Özel Temsilcisi ve Ulusal İstihbarat Direktörü Vekili görevlerinde bulunan Grenell şöyle devam etti:
“Balkanlar’da olan biten Rusya ile ilgili değil. Rusya ile ilgili olduğunu sana kim söylüyorsa seni manipüle etmeye çalışıyor. Bu, Albin Kurti’nin bir kez daha buna Sırbistan’ı bulaştırmaya çalışmasıyla ilgili. Albin, geçmişte yaşıyorsun, Kosova halkı barış ve iş istiyor, kavga çıkarmayı bırak.”
“Ve Sırp liderler oltaya gelmemeli. Ekonomik kalkınmaya odaklanmaya devam etmeliler ve oltadaki yemi yutmalılar.
Kosova polisinin Kurti’nin Sırbistan plaka ve kimlik belgelerine el konulması kararını uygulamak için sınır geçişlerinde denetim yapmaya kalkışmasının Kosova’nın Sırp azınlığının barikatlar kurarak geçişleri kapatmasına yol açması üzerine Sırbistan ordusu da alarma geçirildi. Kurti, Kosovalı Sırpların Sırbistan ile bağlantını keseceğinden Belgrad’ın sert tepkisini çeken kararını, dün gece geç saatlerde ABD’in Priştine Büyükelçisi Jeffrey Hovenier’in talebi üzerine 1 Eylül’e dek ertelediğini duyurdu.
Eski Kosova Kurtuluş Ordusu komutanı Taçi’nin hakkında ayyuka çıkan suçlamalardan tan Trump’ın Sırbistan ile Kosova’yı uzlaştırmasının ardından Lahey’de tutuklanması, Kosova’da Kurti’nin başbakan, Vjosa Osmani’nin cumhurbaşkanı olmasının yolunu açtı.
Eski bir öğrenci aktivisti olan, partisi Kendi Kaderini Tayin (Vetevendosje) adını taşıyan Kurti, Belgrad ile tüm müzakereleri reddetmesi ve hatta Arnavutluk ile birleşmeyi savunmasıyla tanınıyor. 2020’nin başlarında başbakan olmasının üzerinden bir aydan biraz uzun süre geçtikten sonra güven oylamasında görevden alınan Kurti, bir yıl sonra üçte iki çoğunlukla iktidara geri döndü.
NATO’nun 1999’da 78 gün süren Yugoslavya harekatının ardından işgal ettiği Kosova, 2008’de tek taraflı ve Batı tarafından desteklenen şekilde bağımsızlık ilan etti. ABD ile müttefikleri tarafından tanınan Kosova’nın bağımsızlığını Sırbistan, Rusya, Çin ve Birleşmiş Milletler (BM) tanımadı.