Norveç’te 2021 yılında yapılan bir araştırmada, erkeklerde çocuksuzluk oranının en düşük gelirlilerin yüzde beşi arasında yüzde 72, en yüksek gelirliler arasında ise sadece yüzde 11 olduğunu ortaya çıkarmıştı. Bu farkın son 30 yılda neredeyse yüzde 20 puan arttığı gözlenmemişti.
Ayrıca çocuğu olmayan erkeklerin yaşlanma ve üreme üzerine yapılan çalışmaların çoğunun ulusal istatistiklerde yer almadığını belirtilmişti.
Birleşik Krallık Ulusal İstatistik Ofisi verilerine göre İngiltere ve Galler’de doğumların kadın başına ortalama 1.44’e düştüğünü ve bu oranın kayıtlardaki en düşük oran olduğunu gösterdi. ABD’de ise doğum oranı rekor düzeyde düşük seyrederken, 2022 yılında Çin 60 yıl sonra ilk kez nüfusunun azaldığını bildirmişti.
‘Sosyal kısırlığın’ yükselişi
Bazıları için bu bir seçim olduğunu belirten uzmanlar, diğer bir sebebin ise İngiltere’de her yedi heteroseksüel çiftten birini etkileyen biyolojik kısırlığın bir sonucu olduğunu ifade ediyor. Diğer sebepler için ise kaynak yetersizliği, mali zorluklar ya da doğru zamanda doğru kişiyle karşılaşamamak gibi faktörlerin bir araya gelmesinden kaynaklandığı ifade ediliyor. Uzmanlar söz konusu durumu ise ‘sosyal kısırlık’ olarak adlandırıyor.
20 yılı aşkın bir süredir Avrupa ve Finlandiya’da doğurganlık niyetlerini inceleyen ve Finlandiya Nüfus Araştırma Enstitüsü’nde sosyolog ve demograf olarak çalışan Anna Rotkirch, bir diğer sebebin ise çocuklara bakış açısından derin bir değişim olduğunu dile getirdi.
Evlilik gibi, çocuk sahibi olmanın da bir zamanlar gençlerin yetişkin hayatına adım atarken yaptıkları bir köşe taşı olayı olarak görüldüğünü ifade eden Profesör Rotkirch, artık çocuk sahibi olmanın diğer hedeflere ulaşıldıktan sonra yapılan bir şey olarak görüldüğünü ifade ederek bir dönüm noktası olarak gördülüğü vurguladı.
1990’larda ve 2000’lerin başında, Finlandiya çocuk dostu politikalarla azalan doğurganlıkla mücadele ettiği için takdir edilmesine rağmen dünyadaki en yüksek çocuksuzluk oranlarından birine sahip. Ancak 2010 yılından bu yana ülkedeki doğurganlık oranları neredeyse üçte bir oranında azaldı.
Söz konusu durumu değerlendiren Rotkirch, “Tüm farklı sınıflardan insanlar çocuk sahibi olmanın hayatlarındaki belirsizliği artırdığını düşünüyor gibi görünüyor” cümlesini kaydetti.
Finlandiya’da varlıklı kadınların istemeden çocuksuz kalma olasılığı en düşükken, düşük gelirli erkekler bu olasılığın en yüksek olduğu grup konumunda yer alıyor. Bu geçmişe göre büyük bir değişim olarak kabul ediliyor zira tarihsel olarak, daha yoksul ailelerden gelen insanlar yetişkinliğe daha erken geçiş yapma eğilimindeydi.
Bu eğilim Avrupa’nın başka yerlerinde de yaşandığını ifade eden Southampton Üniversitesi’nden demograf Bernice Kuang, “Şimdi aile kurma olasılığı en düşük olanlar aslında en dezavantajlı insanlar çünkü bunu karşılayamıyorlar” dedi.
Dr. Kuang, Birleşik Krallık’taki gençlerin doğurganlık niyetlerine ilişkin sonuçları kendisini şaşırttığını ifade ederek 15 yıl öncesine (yüzde 7-8) kıyasla, 18-25 yaş arası gençlerin iki katının (yüzde 15) artık asla çocuk sahibi olmayacaklarını söylediğini, çok daha fazlasının ise emin olmadığını vurguladı.
Henüz çocuk sahibi olmayanların yarısından fazlasnın çocuk sahibi olmak istemediklerini ya da emin olmadıklarını belirtiğini dile getiren Dr. Kuang, bu durumun önceki nesillere göre büyük bir değişiklik olduğunun altını çizdi.
Söz konusu araştırmada olumsuz yanıt verenlerin mali açıdan en güvensiz olanlar olduğunu vurgulayan Kuang, gençlerin ebeveynlerinden daha düşük bir yaşam standardına sahip olduklarını düşündükleri durumlarda, çocuk isteme olasılıklarının da doğal olarak düştüğünü aktardı..
Dr. Kuang, Birleşik Krallık’ta ortalama ilk mortgage alma yaşının otuzlu yaşların ortası olduğunu ve ebeveynlerin uygun fiyatlı çocuk bakımı bulmakta zorlandığını düşündüğünüzde bunun mantıklı olduğunu belirterek “Eğer niyetler değişmezse, bu büyük bir sosyal değişim olacaktır. Birleşik Krallık’ın rekor kırıp kırmayacağını görmek isterim” cümlelerini kaydetti.
‘Erkeklik krizi’
Erkekler için finansal belirsizlik, istemsiz çocuksuzluğu artırıcı bir etkiye sahipken Sosyologlar tarafından ‘seçim etkisi’ olarak adlandırılan bu durumun, kadınların eş seçerken kendileriyle aynı sosyal sınıftan ya da daha üst sınıftan birini arama eğiliminde olmalarına neden olduğu şeklinde ifade ediliyor.
Dünya çapında ülkelerin yüzde 70’inde kadınlar eğitimde erkeklerden daha iyi performans gösterdiğini saptayan uzmanlar ve bu da Sosyoloğ Marcia Inhorn’un ‘çiftleşme uçurumu’ olarak adlandırdığı duruma yol açtığını ifade ediyor. Avrupa’da ise bu durumun, üniversite mezunu olmayan erkeklerin çocuksuz olma olasılığının en yüksek olduğu grup olduğu anlamına geldiği dile getirildi.
‘Görünmez demografi’
Çoğu ülkede olduğu gibi Birleşik Krallık’ta da erkeklerin doğurganlığına ilişkin sağlıklı veriler bulunmadığını ifade eden uzmanlar, bu durum doğum kayıtları yapılırken yalnızca annenin doğurganlık geçmişi dikkate alınmaması sebebiyle olduğunu dile getirerek söz konusu durumun çocuksuz erkeklerin tanınan bir ‘kategori’ olarak var olmadığı anlamına geldiğini ifade ediyorlar.
Oxford Üniversitesi’nde erkek sağlığı ve doğurganlık üzerine çalışan Vincent Straub, doğum oranlarının düşmesinde erkeklerin rolünün genellikle göz ardı edildiğini dile getirdi.
Doğurganlığın azalmasında ‘erkek dermansızlığının’ rolüyle ilgilenen Straub, kadınların toplumda güçlendikçe ve erkeklik ile erkeklik beklentileri değiştikçe genç erkeklerin ‘kafa karışıklığı’ da hissettiğini vurgulayarak erkeklikte krize neden olan sorunların ilişki kalıplarını da bozduğunu dile getirdi.
Ne yapılabilir?
Straub doğum oranlarındaki düşüşün bir diğer nedeni de doğurganlık üzerine yapılan tartışmaların neredeyse tamamen kadınlara odaklanması olabileceğini dile getirdi.
Straub, doğurganlığa bir erkek sağlığı sorunu olarak odaklanmamız ve babalara bakım vermenin faydalarını tartışmamız gerektiğine inandığını belirterek “Avrupa Birliği’nde her 100 erkekten sadece biri çocuk bakmak için kariyerine ara veriyor, kadınlarda ise bu oran her üç erkekten biri” dedi.