Türkiye’nin son yıllarda Afrika kıtasıyla ilişkilerini ve işbirliğini geliştirmeye yönelik faaliyetleri, çok boyutlu dış politikasının önemli temel ilkelerinden birini oluşturuyor.
Uluslararası sistem içinde etkin bir role sahip Afrika kıtası, küresel sahnede giderek önemli bir aktör haline geldi.
Kıtanın, ekonomik, ticari ve jeopolitik değerleri Çin, ABD, Rusya, Hindistan ve Güney Kore gibi ülkelerin yatırımcılarını kendine çekiyor.
Fransa, İngiltere, İspanya, Portekiz ve Almanya gibi Batılı ülkeler tarafından yıllarca sömürülmesi, Afrika’nın yabancı yatırımcılara güven sorunu yaşamasına yol açtı.
“Afrika’nın sorunlarına Afrikalı çözümler” ilkesi ile kıtada varlık gösteren Türkiye ise tarihi, toplumsal, siyasi ve kültürel birikimi doğrultusunda Afrika’da faaliyetlerini sürdürüyor.
Türkiye’nin kıtaya insani yaklaşımı tüm kıta ülkelerinde güven duygusunun oluşmasına neden oldu.
Kıtada güvenilir bir aktöre dönüşerek ekonomik ve güvenlik alanında işbirliklerini önemli boyutlara taşıyan Türkiye, tarihsel bağları olan Afrika ülkeleriyle siyasi, insani, ekonomik ve kültür temelli bir dış politika yürütüyor.
Afrika’daki Türk büyükelçiliklerinin sayısı 44’e yükseldi
Türkiye, Afrika kıtasında diplomatik açıdan en fazla temsil edilen ülkelerden biri konumunda bulunuyor.
Türkiye’nin Afrika’da 2002’de sadece 12 büyükelçiliği bulunurken bu sayı, 2022’de Gine-Bissau Cumhuriyeti’nde Bissau Büyükelçiliğinin de açılmasıyla 44’e yükseldi.
Ankara’daki Afrika Büyükelçiliklerin sayısı, 2008’in başında 10 iken 21 Aralık’ta, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun katılımıyla açılışı yapılan Senegal Büyükelçiliği ile 38’e çıktı. Türkiye gelecek yıllarda kıtadaki büyükelçilik sayısını 50’ye yükseltmeyi amaçlıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Afrika’ya en çok ziyaret gerçekleştiren lider
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, başbakanlık dönemini de kapsayan süreçte çok sayıda Afrika ülkesine ziyarette bulunarak, ilişkilerin geliştirilmesi için birçok ortak projeye imza attı.
Karşılıklı üst düzey ziyaretler Afrika Ortaklık Politikasının sürdürülmesinde önemli bir işlev gördü.
AA muhabirinin Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı kaynaklarından derlediği bilgiye göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan, başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı görevi boyunca 53 ziyaretle Afrika’yı ziyaret eden liderler arasında birinci sırada yer aldı.
Erdoğan, Angola, Cibuti, Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Etiyopya, Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Güney Afrika Cumhuriyeti, Kenya, Moritanya, Nijer, Nijerya, Senegal, Somali, Sudan başta olmak üzere birçok Afrika ülkesine ziyaret gerçekleştirdi.
Erdoğan, 2022’de Senegal ve KDC’ye birer ziyaret gerçekleştirdi
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi’nin daveti üzerine 20 Şubat’ta KDC’ye resmi ziyaret düzenledi.
Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall’in daveti üzerine, 21-22 Şubat tarihlerinde Senegal’e giden Erdoğan, burada Türk şirketi tarafından inşa edilen 50 bin kişilik Senegal Stadyumunu ve Dakar Büyükelçiliği binasının açılışına katıldı.
Erdoğan’ın, Batı Afrika turunun üçüncü durağı olan Gine Bissau ziyareti, NATO Liderler Zirvesi’ne katılımı nedeniyle iptal oldu.
Erdoğan, Gine Bissau Cumhurbaşkanı Umaro Sissoco Embalo ile Senegal’de bir araya geldi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 11-13 Mart tarihlerinde düzenlenen 2. Antalya Diplomasi Forumu kapsamında Türkiye’ye ziyarette bulunan Gine Bissau Cumhurbaşkanı Embalo, Sierra Leone Cumhurbaşkanı Julius Maada Bio, Liberya Cumhurbaşkanı George Weah ile birer görüşme yaptı.
2022’de Afrika ülkelerinden çok sayıda lider Türkiye’ye geldi
Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, Erdoğan’ın daveti üzerine 3-5 Temmuz’da Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2 Eylül’de Türkiye’ye ziyarette bulunan Kongo Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Denis Sassou N’Guesso’yu, İstanbul’da ağırladı. Görüşmede iki ülke ilişkileri ele alındı.
21 Aralık’ta Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştiren Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall ile Erdoğan ortak basın toplantısı düzenledi.
Afrika ülkeleriyle Dışişleri Bakanlığı seviyesinde gerçekleşen görüşmeler
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 2022 içinde Benin, Senegal, Gana ve KDC’yi ziyaret etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın KDC ve Senegal’i ziyaretine eşlik eden Çavuşoğlu, bakanlık düzeyinde görüşmeler gerçekleştirdi.
Çavuşoğlu, 26-27 Mart tarihlerinde düzenlenen 20. Doha Forumu kapsamında Etiyopya Dışişleri Bakanı Demeke Mekonnen ile görüşme yaptı.
Çavuşoğlu’ndan New York’ta diplomasi trafiği
Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Kurulu vesilesiyle New York’ta bulunan Çavuşoğlu, 20-26 Eylül tarihlerinde 33 ikili görüşme gerçekleştirdi.
Bu görüşmeler kapsamında Gine Dışişleri, Uluslararası İşbirliği, Afrika Entegrasyonu ve Yurt Dışındaki Gineliler Bakanı Morrisanda Kouyate, Etiyopya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Demeke Mekonnen başta olmak üzere birçok Afrikalı bakanla ikili görüşmeler gerçekleştirdi.
Çavuşoğlu, 25 Ekim’de, Dakar’da düzenlenen Afrika’da Barış ve Güvenlik 8. Uluslararası Dakar Forumu’na katıldı ve forum marjında Senegal Dışişleri Bakanı Aissata Tall Sall ile görüştü. Görüşmede, Antalya Diplomasi Forumu ile Dakar Forumu arasında içerik ortaklığı tesis eden bir Mutabakat Zaptı da imzalandı.
26 Ekim’de Gana’ya düzenlediği ziyarette Çavuşoğlu, Gana Dışişleri ve Bölgesel Entegrasyon Bakanı Shirley Ayorkor Botchwey ile görüştü.
Gana ziyaretinin ardından 27 Ekim’de Benin’e ziyaret gerçekleştiren Bakan Çavuşoğlu, Benin Dışişleri Bakanı Aurelien Agbenonci’nin yanı sıra Benin Cumhurbaşkanı Patrice Talon ile de bir görüşme yaptı.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Saadiyat Adası’nda, 4-6 Kasım tarihlerinde düzenlenen Sir Bani Yas Forumu’na katılan Çavuşoğlu burada Etiyopya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Mekonnen ile ikili görüşme gerçekleştirdi.
Afrikalı dışişleri bakanlarının Türkiye ziyareti
2022’de Sahra Altı Afrika ülkelerinden Türkiye’ye bakanlık düzeyinde çok sayıda ziyaret gerçekleşti.
Çavuşoğlu, 2022 içinde birçok dışişleri bakanını Türkiye’de ağırladı.
Orta Afrika Cumhuriyeti Dışişleri, Frankofoni ve Yurt Dışındaki Orta Afrikalılar Bakanı Sylvie Baipo Temon, 27 Ocak’ta, Türkiye’ye ziyaret bulunarak Çavuşoğlu ile görüşme gerçekleştirdi.
Bakan Çavuşoğlu, 15 Mart’ta Fildişi Sahili Devlet, Dışişleri, Afrika Entegrasyonu ve Diaspora Bakanı Kandia Camara ile Ankara’da görüştü.
Liberya Dışişleri Bakanı Dee-Maxwell Saah Kemayah, 5-6 Mayıs’ta Türkiye’ye çalışma ziyaretinde bulunarak Bakan Çavuşoğlu ile Ankara’da bir araya geldi.
KDC Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Christophe Lutundula Apala, 13 Mayıs’ta Türkiye’ye yaptığı resmi ziyaret kapsamında Çavuşoğlu ile görüşme yaptı.
Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, 6- 7 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın davetlisi olarak geldiği Türkiye’de Bakan Çavuşoğlu ile de bir görüşme gerçekleştirdi.
Türkiye’yi ziyaret eden Nijerya İletişim ve Dijital Ekonomi Bakanı İsa Ali Pantami, 20 Haziran’da Çavuşoğlu ile görüştü.
Bakan Çavuşoğlu, 1 Eylül’de, Kongo Cumhuriyeti Arazi Planlaması, Altyapı ve Yol Bakımı Bakanı Jean-Jacques Bouya ile İstanbul’da bir araya geldi. Bouya, 19 Ekim’de de Çavuşoğlu ile Ankara’da bir görüşme gerçekleştirdi.
Çavuşoğlu, Gine Dışişleri, Uluslararası İşbirliği, Afrika Entegrasyonu ve Yurt Dışındaki Gineliler Bakanı Kouyate ile 14 Eylül’de çevrim içi bir görüşme gerçekleştirdi.
Türkiye’ye ziyarette bulunan Gine Bissau Dışişleri Bakanı Suzi Carla Barbosa, 27 Kasım’da Bakan Çavuşoğlu ile görüştü.
Çavuşoğlu, 10 Aralık’ta İstanbul’da düzenlenen TRT World Forumu öncesinde Ruanda Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Vincent Biruta ile bir araya geldi.
Diğer yandan, 11-13 Mart tarihlerinde düzenlenen 2. Antalya Diplomasi Forumu’na Afrika kıtasından 27 Bakan katılım sağladı.
Çavuşoğlu, forum kapsamında Ekvator Ginesi, Gambiya, Gana, Kamerun, Kongo Cumhuriyeti, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Liberya, Moritanya, Nijer, Orta Afrika Cumhuriyeti, Senegal, Güney Afrika Cumhuriyeti, Ruanda, Uganda, Burundi, Seyşeller, Gine Bissau olmak üzere 17 Sahra Altı Afrika ülkesi dışişleri bakanlarıyla da ikili görüşmeler yaptı.
Gambiya Dışişleri, Uluslararası İşbirliği ve Yurt Dışındaki Gambiyalılar Bakanı Dr. Mamadou Tangara, 20 Aralık’ta Ankara’yı ziyaret etti. Ortak basın toplantısından ardından Çavuşoğlu, Gambiyalı mevkidaşı ile işbirliği mutabakat zaptını imzaladı.
Türkiye ile Afrika ilişkilerini geliştirmeye yönelik 2022’de gerçekleşen toplantılar ve zirveler
Afrika ülkeleriyle ilişkiler, 2022’de de karşılıklı ziyaretlerle en üst düzeye çıktı.
Senegal’in başkenti Dakar’da, 22 Şubat’ta, Senegal-Türkiye İş Forumu düzenlendi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall’ın katıldığı foruma Ticaret Bakanı Mehmet Muş da eşlik etti.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığınca, 25 Mayıs’ta, Afrika Günü vesilesiyle “Türkiye-Afrika Medya Zirvesi” gerçekleştirildi. Türk ve Afrikalı medya mensupları arasında işbirliği ve tecrübe paylaşımını amaçlayan zirveye 45 Afrika ülkesinden 80 basın mensubu katıldı.
Zirvede, aynı zamanda Afrikalı diplomatlar, kamu kurumlarının yöneticileri, akademisyenler, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarından temsilciler yer aldı.
Afrika Günü vesilesiyle Ankara’da, 27 Mayıs’ta, Afrika ülkeleri büyükelçiliklerince resepsiyon düzenlendi.
Dakar’da, 25 Ekim’de düzenlenen 8. Afrika’da Barış ve Güvenlik için Uluslararası Dakar Forumu’na Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu katıldı.
Forum kapsamında “Küresel krizler ve Afrika’da egemenlik” başlıklı oturumda konuşan Çavuşoğlu, Senegal Dışişleri Bakanı Aissata Tall Sall ile Antalya Diplomasi Forumu ve Dakar Forumu arasında içerik ortaklığı tesis eden bir mutabakat zaptı da imzaladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan, 6 Aralık’ta, Dünya Gönüllülük Günü kapsamında Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenen Afrika Evi programında, Afrika ülkelerinin Ankara Büyükelçileri, eşleri ve Afrika Kültür Evi üyeleriyle bir araya geldi.
TBMM Dışişleri Komisyonu, 17 Aralık’ta, Kongo, Angola, Tanzanya, Etiyopya, Çad ve Sierra Leone ile çeşitli alanlarda imzalanan uluslararası anlaşmaları onaylayan kanun tekliflerini görüşerek kabul etti.