Türkiye ile Katar arasındaki ikili ilişkilerin birçok alanda stratejik iş birliğine dönüşmesi kapsamında İstanbul bugün, Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komite Sekizinci Toplantısına ev sahipliği yapıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Katar’da 20 Kasım’da başlayacak 2022 FIFA Dünya Kupası müsabakaları dolayısıyla Yüksek Stratejik Komite Sekizinci Toplantısının tarihini erkene çekti.
Türkiye ve Katar arasında 2014 yılında kurulan Yüksek Stratejik Komitesinin, iki ülkenin güçlü ilişkilerinin göstergesi olarak her yıl üst düzey katılımlarla gerçekleştirdiği toplantılarda ikili ilişkilerle ilgili istişarelerde bulunuluyor.
Komitenin kurulduğu 2014 yılından bu yana geçen 8 yıllık süre zarfında 30 zirve yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Emir Al Sani, bugün gerçekleştirecekleri 31. zirveyle iki ülke tarihinde belki de uluslararası diplomaside bir rekor kırmayı başarmış oluyorlar.
Stratejik iş birliğiyle ikili ilişkilerini güçlü tutan Türkiye ve Katar, 8 yılda gerçekleştirilen onlarca zirvenin sonucu diplomatik, ekonomik, kültürel ve eğitim başta olmak üzere çeşitli alanlarda 80’i aşkın anlaşmaya imza attı.
Stratejik ilişkiler
Türkiye ile Katar arasındaki ikili ilişkiler, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidara geldiği 2002’den bu yana yaklaşık 20 yılda ekonomi, ticaret, diplomasi, askeri, kültürel ve turizm gibi çeşitli alanlarda ilerlemeler kaydetti.
Dostluk ve kardeşlik üzerinde kurulu ilişkilere sahip Türkiye ile Katar, iki ülkenin yöneticileri ve halkları arasındaki yakınlaşma sayesinde krizler döneminde önemli anlamda güçlü bir dayanışma sergiliyor.
Bölgesel ve uluslararası birçok konuda benzersiz bir görüş birliğine sahip Ankara ve Doha, uluslararası ve bölgesel çekişmelere yönelik çözümlerin de güven ve istikrar temeline dayalı arabulucuk çabalarını diplomatik ve diyalog yoluyla yürütülmesi yönünde ortak bir tutum sergileyebiliyor.
Ekonomik işbirliği
Türkiye, gelişen ikili ilişkiler doğrultusunda çeşitli alanlarda Katar yatırımlarını en çok kendisine çeken ülke konumunda.
Türkiye’nin Doha Büyükelçiliği Ticaret Ataşeliği resmi istatistik verilerine göre 2022 yılının ilk 8 ayında Türkiye ile Katar arasındaki ticaret hacmi 1,4 milyar doları aştı.
Türkiye’nin bu süre zarfında Katar’a ihracatını 1 milyar doların üstünde gösteren istatistik verilerine göre, bu rakam 2021 yılının aynı dönemine göre yüzde 60 artış gösterdi.
Hatta Katar’ın ithalat yaptığı ülkeler arasında Türkiye’nin 7. sırada geldiğini gösteren bu rakamlar, 2022 yılının ilk 8 ayında Katar’a ihracatın önceki 5 yıla göre yüzde 200 arttığını gözler önüne seriyor.
İki ülkede faaliyet gösteren Türk ve Katarlı şirketlere gelince, istatistik verilerine göre Katar’daki Türk firmalarının sayısı 700’den fazla olurken, Türkiye’deki Katarlı firma sayısı ise 200 civarında.
Katar’ın Türkiye’de 33,2 milyar dolarla ulaşan doğrudan yatırımları olurken, Türkiye’nin Katar’da altyapıda üstlendiği projelerin değeri 22 milyar doları buldu.
Türkiye’nin dünyanın en büyük LNG ihracatçısı Katar’la enerji alanında da iş birliğini güçlendirmesi öngörülüyor.
2022 Dünya Kupası için iş birliği
Türkiye ile Katar’ın 2022 Dünya Kupası’nın güvenliğini sağlamak için yaptığı iş birliği, iki ülke arasındaki stratejik ilişkiler kapsamında yer alıyor.
Türkiye’nin görevlendirdiği 3 binden fazla emniyet personeli, 2022 FIFA Dünya Kupası sırasında stadyum ve otellerdeki güvenlik operasyonlarına destek olacak.
Bu kapsamda, Dünya Kupası organizasyonunun güvenliğinin sağlanması için Emniyet Genel Müdürlüğü personelinin Katar’da görevlendirilmesi konusunda 7 Aralık 2021’de iki ülke arasında “Büyük Çaplı Organizasyonların Yerine Getirilmesinde İş Birliği Konulu Niyet Mektubunun Uygulanmasına İlişkin Protokol” imzalandı.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK), Katar’da Dünya Kupası Kalkanı Harekatı kapsamında 6 ay süreyle görevlendirilmesine ilişkin Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi ise 5 Ekim’de TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
Askeri iş birliği
Katar ile Türkiye arasında Yüksek Askeri Komite’nin kurulduğu 2014 yılından bu yana iki ülke ilişkileri başta askeri olmak üzere her alanda büyük ilerleme kaydetti.
Türkiye ile Katar arasında 23 Mayıs 2007’de Askeri Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İş Birliği Anlaşması, 19 Aralık 2014’te Askeri Eğitim, Savunma Sanayii ile Katar Topraklarında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Konuşlandırılması Konusunda İş Birliği Anlaşması ve 28 Nisan 2016’da Katar Topraklarında Türk Kuvvetlerinin Konuşlandırılmasına İlişkin Uygulama Anlaşması imzalandı.
19 Aralık 2014’te imzalanan, “Türkiye Cumhuriyeti ile Katar Devleti Arasında Yüksek Stratejik Komite Kurulmasına İlişkin Ortak Mutabakat” uyarınca iki ülke arasında askeri eğitim ve savunma sanayi alanında iş birliği yapılarak, Katar’da Türk Silahlı Kuvvetlerine askeri üs sağlandı.
Anlaşma, 10 Şubat 2015’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulduktan sonra 5 Mart 2015’te TBMM Dışişleri Komisyonu tarafından onaylandı.
Anlaşma uyarınca Türk Silahlı Kuvvetleri Katar’da konuşlanırken, iki ülke arasında ortak askeri tatbikatlar düzenlendi.
Katar Türk Birleşik Müşterek Kuvvet Komutanlığı Karargahı, 14 Aralık 2019’da, iki ülkenin Savunma Bakanları ve Genelkurmay Başkanlarının katıldığı bir törenle açıldı ve karargaha “Halid Bin Velid Kışlası” adı verildi.
Turizm alanındaki gelişmeler de gelen turist sayısına yansıdı. Türkiye’ye 2016 yılında 30 bin Katarlı gelirken, bu sayı 2019’da 110 bine, 2022 yılında da 140 bine yükseldi.
Yardımlar
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Katar Hayır Kurumu (Qatar Charity) ile afet, acil durum yönetimi ve insani yardım alanında iş birliği protokolü imzaladı.
Bu protokol ile Türkiye ve Katar, Suriye ve Ukrayna başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde yardımlar konusunda yan yana çalışacak.
Söz konusu protokol, Aralık 2016’da imzalanan ve dünya çapında birçok afet, deprem ve yangına katkının sağlandığı anlaşma için bir yenileme protokolünü temsil ediyor.
Türkiye, son 4 yılda uluslararası arenada en fazla insani yardım yapan ülke konumunda bulunuyor.
Kültürel alışveriş
Dil enstitüleri ve üniversiteleri arasında yapılan anlaşmalar, kurumlar aracılığıyla yayıncılık sektöründe yapılan faaliyetler iki ülke arasındaki kültürel iş birliğini temsil ediyor.
Türkiye-Katar kültür yılı olan 2015’te 26. Doha Uluslararası Kitap Fuarı’nda Türkiye “Onur Konuğu Ülke” olarak yer aldı ve Doha Yunus Emre Enstitüsü Merkezi açıldı.
Nisan 2018’de Türkiye Milli Kütüphanesi ile Katar Ulusal Kütüphanesi arasında tarihi belge ve kaynakların değişiminin yanı sıra kütüphane personelinin eğitimi ve deneyimlerin alışverişini içeren iş birliği anlaşması imzalandı.
İstanbul Kültürlerarası Sanat Diyalogları Derneği (İKASD) tarafından Eylül 2018’de hazırlanan “Türkiye-KatarKültürlerarası Sanat Diyalogları” projesi Katar’ın başkenti Doha’da hayata geçirildi.
Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi ile Katar Milli Kütüphanesi, Ekim 2021’de bilimsel, teknik ve kültürel alanlarda bir iş birliği protokolü imzaladı.