Anadolu Ajansının (AA) “Türkiye’nin Uzaydaki Gözleri” başlıklı dosyasının 5’inci haberinde, Türksat 6A’nın üretiminde rol üstlenen firmalar ile bundan sonraki hedeflere ilişkin detaylara yer verildi.
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Türksat 6A, TÜBİTAK, TUSAŞ, ASELSAN, CTech ekiplerinden dönem dönem 400’e yakın kişinin ortak çalıştığı ve Türkiye’nin uzay alanında yetişmiş personel gücünün artırılmasını sağlayan bir proje olarak tarihe geçti.
Bu kurum ve şirketlerin küresel deneyim kazanma fırsatı yakaladığı projeden elde edilen bilgi birikiminin, gelecek dönemde uydu geliştirme faaliyetlerinde artan oranda kullanılması amaçlanıyor.
Türkiye Türksat 6A ile uzaydaki iddiasını daha ileri boyuta taşırken bundan sonra milli bir uydu markası oluşturmayı hedefliyor.
Yerli markayla haberleşmenin daha güvenli ve kaliteli gerçekleşmesi, üretim kabiliyetinin ticarileştirilmesi öngörülüyor. İlerleyen aşamada ülkenin uydu ve uydu parçası ihraç eden ülkeler arasına katılması, farklı görev yüklerine sahip uydularda da kullanılabilecek parçaların satışı amaçlanıyor.
84 yerli ekipman yer aldı
Türksat 6A üretilirken “ısıl yapısal yeterlilik”, “elektriksel elektronik uydu”, “mühendislik” ve “uçuş” gibi çeşitli sistem seviyesi uydu modelleri de geliştirildi.
Alt sistemleri, uydu yer istasyonu yazılımları, uçuş bilgisayarları, güç dağıtım düzenleme birimleri yerli ve milli geliştirilen Türksat 6A, yüzde 80’in üzerinde yüksek yerlilik oranıyla kurumların temiz odakalarında geliştirilen ve üretilen ekipmanlar daha sonra Ankara TUSAŞ’taki Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi’nde bir araya getirildi ve sistem seviyesi testlere tabi tutularak Türk mühendisleri tarafından üretildi.
Bu süreçte 24 çeşit ekipman yerlileştirilirken uçuş modelinde 84 yerli ekipman kullanıldı. Proje süresince 400’e yakın çevresel ve fonksiyonel testler tamamlandı.
Toplam 20 ekipman ise uydu yönetim alt sistemi, güç alt sistemi, yörünge yönelim ve kontrol alt sistemi gibi ana sistemlerin sorumlusu TÜBİTAK UZAY tarafından üretilerek, test edildi ve uçuş modeline entegrasyonu sağlandı.
Bu kapsamda, TÜBİTAK UZAY’da sadece uçuş modeli için 111 elektronik kart üretildi. Diğer sistem seviyesi modeller ve ekipman test modelleri de dahil edildiğinde, ekipman sayısı 60’a, elektronik kart sayısı 200’e ulaştı.
Toplam 4 bin 250 kilogramlık ağırlığa sahip uydu, şimdiye kadar Türkiye’de geliştirilen uydularla kıyaslandığında en büyük sistem olma özelliğini taşıyor. Türksat 6A, görev yapacağı yörünge ve görevinin özellikleri nedeniyle oldukça sofistike bir ürün olarak öne çıktı.
Daha uygun maliyet sunan yerli çözümler
Türksat 6A’nın ana yüklenicilerinden TUSAŞ uydunun yapısal, ısıl, kablaj ve kimyasal itki alt sistemlerini, ASELSAN, Ku-Bant alt sistemini ve CTech de telekomut/telemetri ve mesafe ölçüm alt sistemlerini geliştirdi.
Proje kapsamında 20’yi aşkın sanayi kuruluşundan ürün veya hizmet tedarik edildi. Sadece TÜBİTAK UZAY’ın tedarikçi firmalarından Maximator Türkiye Yüksek Basınç Sistemleri, proje kapsamında kullanılacak elektrikli itki sisteminin yakıt dolum faaliyetine ilişkin yerli çözüm getirdi.
TÜBİTAK UZAY tarafından geliştirilen elektrikli itki alt sisteminde yakıt olarak ksenon gazı kullanılıyor. Bu yakıtın uygun sıcaklık ve basınç şartlarında debisinin çok hassas ayarlanarak doldurulması önem taşıyor. Ayrıca ksenonun yüksek maliyeti sebebiyle zayi miktarının minimum düzeyde kalması gerekiyor. Bu hassas yakıt dolumunu sağlayan sistem, yurt dışından tedarik edilebilecek muadillerinin 5’te 1’i maliyetle Bursa’da faaliyet gösteren söz konusu firmadan tedarik edildi. Firma, gerekli tasarım, üretim ve test süreçlerini kendi imkanlarıyla yürüttü.
GCLAB Mühendislik ve VisionX Teknoloji firmaları uydu uçuş yazılımlarına katkı verirken İZOREEL Kompozit firması elektrikli itki alt sistemi için tedarik edilen yakıt tankını üretti. Küçükpazarlı Aerospace firması, ekipmanların mekanik bileşenlerinin imalatını yaparken Türkiye Sigorta da ülkede gerçekleştirilen ilk uydu entegrasyon sigorta anlaşmasının güvencesi oldu.
Böylece, uydunun güç sistemlerinden elektrikli itki sistemine, yazılımlarından uçuş bilgisayarına kadar teknolojilerinde “milli imza” yer aldı.
5 milyarlık nüfusa ulaşılacak
Temmuzun ikinci haftasında uzaya gönderilmesinin ardından yaklaşık 2 hafta yolculuk edecek Türksat 6A, yörüngesine ulaşınca “yörünge testleri”ne başlanacak. Testlerin ardından Türksat tarafından yörüngede teslim alınacak uydu faaliyete geçecek.
Böylece Türkiye, kendi haberleşme uydularıyla dünya nüfusunun yüzde 65’inden fazlasına ulaşabilir hale gelecek. Türksat 6A ile Türksat’ın hizmet verdiği kapsama alanı Hindistan, Tayland, Malezya ve Endonezya’yı kapsayacak şekilde genişleyecek. Türkiye’nin uydularının ulaştığı nüfus da 3,5 milyardan 5 milyarın üzerine çıkacak.
Uydu, 42 derece doğu yer sabit yörüngesinde, yaklaşık 36 bin kilometre uzaklıkta 20 adet Ku Band aktarıcısıyla hizmet verecek.
ABD’de son testleri yapılıyor
Antonov An-124 tipi uçakla 4 Haziran gecesi Türkiye’den yola çıkan Türksat 6A, 19 saatlik yolculuğunun ardından ABD’nin Florida eyaletindeki SpaceX Cape Canaveral Hava Kuvvetleri İstasyonu’na ulaşmıştı.
ABD’ye nakli sonrası devam eden standart testlerin tamamlanmasının ardından 8-14 Temmuz haftasında Türksat 6A’nın, SpaceX’e ait Falcon-9 roketiyle uzaydaki transfer yörüngesine gönderilmesi planlanıyor.
Türkiye’de üretilip dünyaya en uzak yörüngede görev alacak ilk uydu olan Türksat 6A, yörüngesine kendi sistemleriyle ulaşan ilk yerli uydu olarak da tarihe geçecek.
TÜBİTAK UZAY Yer İstasyonu’ndaki Türk mühendisler tarafından planlanacak bu aşamada, uydunun yörünge saptama, ateşleme parametreleri belirleme, uçuş bilgisayarı komutları ve yörünge kontrol işlemleri gerçekleştirilecek ve uydu 15 yıl boyunca görev yapacağı yörüngeye yerleşmiş olacak.