Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da düzenlenen Afrika Zirvesi’nde, Tanzanya Devlet Başkanı Yardımcısı Phillip Mpango’un talebi üzerine Svahilice, Afrika Birliği’nin (AfB) “çalışma dili” olarak kabul edildi.
Bu adımla ilk kez bir Afrika dili, AfB’nin “çalışma dili” olurken; Afrikalı uzmanlar da bir yerel dilin “çalışma dili” olarak kabul edilmesini memnuniyetle karşıladı.
Güney Afrikalı gazeteci Şefik Morton, AfB’nin kararıyla ilgili AA muhabirine yaptığı açıklamada, “AfB’nin Svahili dilini ‘çalışma dili’ olarak kabul etmesi gecikmiş olmasına rağmen doğru bir karar.” dedi.
Svahilicenin 14 ülkede konuşulduğunu aktaran Morton, “Kıtada birçok insanı bir araya getiren bir dilin AfB tarafından tanınması çok önemlidir.” ifadesini kullandı.
Morton, AfB’ye Svahilice gibi diğer Afrika dillerinin de “çalışma dili” olarak kabul edilmesi çağrısı yaprak, “İngilizce ve Fransızca sömürge dili olması nedeniyle çok fazla kişi tarafından konuşuluyor. Ancak insanların sahip olduğu dili reddetmemek gerekir. Dil, kültürel özellik ve anayasal bir haktır.” değerlendirmesinde bulundu.
İngilizce ve Fransızca, sömürgeciliğin bir sonucu olarak Afrika’ya empoze edildi
Morityuslu tarihçi Assad Bhuglah, Afrika dillerinin AfB’nin resmi dili olarak kabul edilmesinin doğru bir adım olduğunu belirterek, İngilizce ve Fransızcanın Afrika’ya sömürge döneminin bir sonucu olarak yayıldığını kaydetti.
Bhuglah, “İngilizce ve Fransızcayı reddetmiyoruz çünkü uluslararası alanda avantajları var. Ancak Dekolonizasyon sonrası süreçte kıtalararası erişime ulaşan bazı Afrika dilleri, AfB’nin dili haline gelmelidir.” diye konuştu.
Dil, bütünleşme ve birlik için çok önemli
“Pan-Afrikanizm”, “Afrika tarihi”, “Afrika’da bölgesel yönetişim” ile “Afrika’da ekonomik ve siyasi bütünleşme” alanlarında çalışma yürüten Moussa Hissein Moussa, AfB’nin kararının, kurucu şartlarında yer alan kıtanın kültür, gelenek ve göreneklerini koruma ve teşvik etmeye yönelik ilkelerinin bir sonucu olduğunu belirtti.
Moussa, şunları söyledi:
“AfB, öz Afrika dili olan Svahiliceyi çalışma dili olarak kabul etmesi, kültürel anlamdaki öneminin yanı sıra bütünleşme konusunda da büyük bir öneme sahiptir. Bu karardan önce AfB, Somali’de, Burundi’de, Ruanda’da, Demokratik Kongo’da olan Afrikalılara bir bilgi ulaştırmak için Fransızca, İngilizce, Somalice, Kinyarwanda ve Kirindin dilini kullanmaktaydı. Bu kararla tek bir dille 80 milyondan fazla kişiye hitap etmek mümkün olmuştur.”
Svahilicenin, 2004’te düzenlenen AfB Zirvesi sırasında “resmi dil” olarak kabul edildiğini hatırlatan Moussa, o tarihten bu yana AfB Marşı ve birkaç belgesi dışında hiçbir yerde kullanılmadığını belirtti.
Dilin, bütünleşme için önemli olduğuna dikkati çeken Moussa, “Örneğin, resmi dili İngilizce olan Nijerya ile resmi dili Fransızca olan Nijer’i bütünleştirmek için serbest ticaret bölgesinden ziyade Havsa Topluluğu gibi dil toplulukları daha çok verimli olabilmektedir. Aynı şekilde Çad ile Sudan (Arapça Dili Topluluğu), Gambia ile Senegal (Volof Dili Topluluğu), Demokratik Kongo ile Ruanda, Uganda ya da Kenya (Svahilice Topluluğu) da geçerlidir.” diye konuştu.
Afrika’da yüzlerce yerel dil konuşuluyor
Afrika’da bugün en fazla, sömürge döneminden kalma Fransızca ve İngilizce gibi diller konuşulmasına rağmen yaklaşık 1,3 milyar nüfusa sahip kıtada 2 bine yakın yerel dil kullanılıyor.
İngilizce, Fransızca ve Arapçadan başka en fazla kullanılan yerel diller Aramice, Svahili ve Zulu dilleri.
Svahilice, Tanzanya, Kenya ve Ruanda’dan başka birçok doğu ve güney Afrika ülkelerinde kullanılıyor.
Arapçadan etkilenen ve AfB tarafından “çalışma dili” olarak kabul edilen Swahilice, kıta dışında ABD ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde de konuşuluyor.
Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) 30 Ağustos 2019’da Svahiliceyi İngilizce, Portekizce ve Fransızcadan sonra 4’üncü resmi dil olarak kabul etmişti.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) ise 7 Temmuz’u “Dünya Svahili Dili Günü” olarak ilan etmişti.