Müzakerelere verilen araya ilişkin bir diplomattan edindiği bilgilere göre, yaklaşık 11 aydır Avusturya’nın başkenti Viyana’da sürdürülen İran nükleer görüşmelerinde müzakere edilen konuların dışındaki hususlara ilişkin Rusya’nın talepleri nedeniyle görüşmelerin tamamlanmasında sorun yaşandı.
Rusya’nın Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan İran nükleer anlaşmasının dışında yer alan, İran ve Rusya’yı doğrudan ilgilendiren bir hususa yönelik talepte bulunduğunu kaydeden diplomat, görüşmelerde ABD’nin 2018’de tek taraflı olarak çekildiği nükleer anlaşmaya dönmesi, İran’a uyguladığı yaptırımların kaldırılması ve İran’ın nükleer faaliyetlerini 2015’de imzalanan anlaşma sınırlarına çekmesinin müzakere edildiğini ifade etti.
Diplomat, müzakerelerin temelinde İran’ın uluslararası toplumla ilişkilerinin normalleştirilmesinin ele alındığını, görüşmelerin amacının İran’ın farklı ülkelerle ikili ilişkilerini normalleştirmesi üzerine olmadığını söyledi.
Diplomat, Moskova’nın anlaşmayla doğrudan bağlantılı, sivil bir nükleer projenin korunmasına ilişkin talepte bulunduğu, bu isteğin Batılılar tarafından makul görüldüğü ancak daha sonra müzakere dışı konulara yönelik taleplerle geldiklerini aktardı.
Bazı teknik hususların da çözüme kavuşturulması gerektiğini kaydeden diplomat, asıl konunun “dış etken olarak” adlandırılan Rusya’nın talepleri olduğuna işaret ederek, bitiş çizgisine çok yaklaşılmışken, görüşmelerle doğrudan bağlantısı olmayan bir husus nedeniyle müzakerelerin durdurulmasının hayal kırıklığına yol açtığını dile getirdi.
İran ile nükleer müzakereler ve Rusya’nın beklenmedik garanti talebi
Nükleer anlaşmanın yeniden tam anlamıyla uygulanmasını sağlama ve ABD’nin anlaşmaya dönüşünün ele alındığı nükleer görüşmeler, Rusya, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere ve İran’dan üst düzey temsilcilerin katılımıyla Avusturya’nın başkenti Viyana’da yapılıyor.
Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilen Washington ise Avrupa Birliği aracılığıyla görüşmelere dolaylı katılım sağlıyor.
Yaklaşık 11 aydır süren görüşmelerde nihai aşamaya ulaşılırken, anlaşmanın taraflarından Rusya, Ukrayna savaşıyla ilgili kendisine yönelik yaptırımların İran ile iş birliğine zarar vermeyeceğine dair ABD’den yazılı garantiler talep etmişti.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 5 Mart’ta yaptığı açıklamada, “ABD tarafından tetiklenen mevcut sürecin, İran ile ticaret, ekonomik ve yatırım iş birliği ile askeri-teknik iş birliği hakkımıza hiçbir şekilde zarar vermeyeceğine dair yazılı bir garanti istedik.” demişti.
Mevcut nükleer anlaşmaya yeni bir madde eklenmesini gerektiren Rusya’nın bu beklenmedik talebinin nihai aşamaya gelinen müzakerelerde pürüze yol açtığı belirtilmişti.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de bugün “dış etkenler” nedeniyle Viyana’da İran nükleer anlaşmasının yeniden uygulanması için yürütülen müzakerelere ara verilmesine ihtiyaç olduğunu açıklamıştı.