İran nükleer anlaşmasının yeniden tam ve eksiksiz bir şekilde uygulanması için Avusturya’da sürdürülen müzakerelerde, “İran’ın ABD’den garanti talebi ve nükleer faaliyetlerini ciddi oranda ilerleten bu ülkenin nükleer anlaşmanın sınırlarına dönüşü” gibi uzlaşı sağlanmasında zorlanılan hususlara yönelik yoğun görüşmeler yapılıyor.
Başkent Viyana’da, Kapsamlı Ortak Eylem Planı olarak adlandırılan İran nükleer anlaşmasının tam anlamıyla yeniden uygulanması için yapılan görüşmelerin 8. turu, yılbaşı nedeniyle verilen 3 günlük aranın ardından 3 Ocak’tan bu yana kesintisiz devam ediyor.
Müzakerelerin son durumuna ilişkin olarak bir diplomattan edinilen bilgiye göre, tarafların, görüşmelerin temelini oluşturan zor ve uğraştırıcı kısımlara yönelik pazarlıkları sürüyor.
Özellikle İran’ın, dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın 2018’de aldığı anlaşmadan tek taraflı çekilme kararının ileride tekrarlanmaması için ABD’den siyasi garanti istemesi, böyle bir garantinin verilmesinin teknik olarak pek mümkün olmaması, öte yandan ABD’nin yaptırımları kaldırma şartı olarak İran’ın nükleer faaliyetlerini anlaşmanın belirlediği sınırlara çekmesini talep etmesi, ortak noktada buluşulmasını zorlaştırıyor.
Bu taleplerin anlaşma metninde nasıl yer alacağı, ABD’nin anlaşmaya dönüşü ve yaptırımların kaldırılması, İran’ın nükleer anlaşmanın belirlediği sınırlara çekilmesi konularında her iki ülkenin hangi adımları nasıl atacağı, nasıl bir yol izleneceği, iki ülkenin eş zamanlı adımlarının nasıl koordine edileceği hususları müzakereleri zorlaştırıyor.
Diplomat, zamanın daraldığını, bu hususların ise çok zaman gerektirdiğini belirterek, müzakerelerin en zor kısmı üzerine tarafların çalıştığını ifade etti.
Gelişmiş santrifüjler konusu
Kaynağa göre, nükleer anlaşma İran’a yüzde 3,67 oranında zenginleştirilmiş uranyum üretme izni veriyor, ancak İran söz konusu oranın yüzde 60’lara çıkarılmasına olanak sunan gelişmiş santrifüjler kullanıyor. Bu santrifüjlerin hangi kapasitede nasıl kullanılacağı konusunda ciddi tartışmalar yapılıyor.
ABD’nin yaptırımları
Trump yönetiminin İran’ın finansal sistemine yönelik olarak uyguladığı çok karmaşık yaptırımlar bulunuyor. İran Merkez Bankasının yaptırım listesinde olması konusunda yürütülen pazarlıklar zorlu geçiyor.
Nükleer müzakereler
Avusturya’nın başkenti Viyana’da 6 Nisan 2021’de başlayan İran nükleer anlaşmasının yeniden hayata geçirilmesine ilişkin müzakerelere, İran’daki iktidar değişimi nedeniyle ara verilmişti.
İran’ın yeni müzakere heyetinin katılımıyla görüşmelerin 7’nci turuna 29 Kasım’da başlanmış, karşılıklı önerilerin tartışıldığı bu turun sona ermesinin ardından 27 Aralık Pazartesi 8’inci tur görüşmelerine geçilmişti.