Geçen hafta Pekin’de İran ile Suudi Arabistan Dışişleri Bakanları Hüseyin Emir Abdullahiyan ile Faysal bin Ferhan’ın görüşmesinin ardından,Şii Husilerin başkent Sana’da kontrolü sağlaması gerekçesiyle Mart 2015’ten beri Yemen’e saldıran Suudi Arabistan’dan bir heyet ateşkes için Husilerin ayağına gitti.
Suudi Arabistan ve Umman yetkililerinden oluşan bir heyet, haftasonunda Sana’ya giderek Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el Meşat ve Müzakere Heyeti Başkanı Muhammed Abdusselam gibi Husi yetkililerle ilk tur görüşmeleri gerçekleştirdi.
Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan Yemenli diplomatlar, Suudi yetkililerin ‘Yemen’de barışı tesis etmek konusunda ilerlemeyi görüşmek’ üzere Sana’ya geldiğini’ söyledi. İsminin açıklanmaması koşuluyla konuşan Yemenli bir hükümet kaynağı, Suudilerle Husilerin 2 yıllık bir ‘geçiş’ tesis etmeye yönelik 3 aylık müzakerelerin önünü açmak için 6 aylık bir ateşkes konusunda prensipte anlaştıklarını belirtti.
Yemen’de yaklaşık bir yıl önce ilan edilen ateşkes, aktif çatışmaları önemli ölçüde azalttı ve resmi olarak ekim ayında sona ermiş olmasına rağmen hala büyük ölçüde uygulanıyor. Çin ile Rusya’nın mimarlığında ve Umman’ın arabuluculuğunun da katkılarıyla Ortadoğu’da tesis edilmeye çalışılan barış düzeni kapsamında artık Yemen’de kalıcı ateşkes ve barışa geçilmesi umuluyor.
Anlaşmanın, Husi kontrolündeki bölgelerde memur maaşlarının ödenmesi, Husi kontrolündeki havaalanları ve limanlardaki operasyonel kısıtlamaların kaldırılması dahil Husilerin temel hedeflerini gerçekleştirmesi bekleniyor.
Kaynaklar, Suudi-Husi görüşmeleri, Husi kontrolündeki limanların ve Sana havaalanının tamamen yeniden açılması, memur maaşlarının ödenmesi, Yemen’i yeniden inşa çabaları ve yabancı güçlerin ülkeden çıkması için bir takvime odaklandığını söyledi.
BM ve Uluslararası Kızılhaç gözetiminde martta Husilerle Suudi Arabistan’ın desteği sayesinde Yemen’i uluslararası toplumda temsil eden hükümeti arasında esir takası başlamıştı. Aynı anlaşma kapsamında Suudi heyetin ziyareti vesilesiyle Husilerle Suudiler arasında de esir takasına geçildi.
Husilerin kontrolündeki Yemen haber ajansı SABA’ya göre Husilerin siyasi lideri konumundaki Meşat, Suudi yetkililerle görüşmede, ‘Yemenlilerin arzuladığı adil ve onurlu barış ve özgürlük ve bağımsızlık özlemlerini gerçekleştirmeye yönelik kararlı duruşlarını’ teyit etti.
AFP’nin görüşünü aldığı Suudi analist Hişam Alghannam, tanık olunan diplomatik ivmenin ‘Suudi-İran yakınlaşmasının meyve vermeye başladığının bir işareti olduğunu’ belirtti.
Riyad’daki Naif Arap Güvenlik Bilimleri Üniversitesi’nin Ulusal Güvenlik Programları Başkanı Alghannam, “Yemen konusunda ilerleme sağlamak Suudiler için her zaman bir öncelikti. Ancak İran (işbirliği) olmadan işler şu anda tanık olduğumuz kadar hızlı ilerleyemezdi. Geçmişte, en hafif tabirle (Husilerle) konuşmak pek yardımcı olmuyordu” dedi.
İran haber ajansı IRNA’ya göre İran’ın BM Daimi Temsilciliği de “Suudi Arabistan ile İran arasındaki diplomatik bağların yeniden tesis edilmesi, Yemen’de ateşkesi hızlandıracak, ulusal bir tartışma başlatma ve kapsayıcı bir ulusal yönetim inşa etmeye yardımcı olacak” değerlendirmesini yaptı.
Ancak müzakerelere hakim olan iyimserliğe rağmen dün gece Husilerin üst düzey yetkililerinden Muhammed el Bukaiti, ‘bundan sonraki görüşmelerin seçilmemiş Cumhurbaşkanlığı Liderlik Konseyi veya Konsey Başkanı Raşad el Alimi ile değil, yalnızca Suudi Arabistan ile yürütülmesi gerektiği’ uyarısını yaptı
Bukaiti, “Suudi Arabistan arabulucu değil, çatışmanın tarafıdır. [Riyad tarafından] atanan Raşad el Alimi aracılığıyla yeniden müzakere etmeye niyetli değiliz. Sana’nın kapıları herkese açıktır ve iç dengelere dayalı bir siyasi süreç inşası ile Yemen’in egemenliğini ve bağımsızlığını elde etmesi için diyalog çağrısını yineliyoruz” diye tweetledi.
Sana sakinlerinin nabzını tutan AFP, Yemenlilerin ‘derinden parçalanmış Yemen’de birçok dini, bölgesel ve siyasi grup arasında daha geniş çözüme ihtiyaç duyulduğundan Suudilerin çıkışının ötesine geçecek bir atılım umduklarını’ aktardı.
23 yaşındaki Ali Hüseyin, “Suudi bir heyetin Sana’ya ziyareti iyiye işaret. Savaşın bitmesini istiyoruz. Yorulduk” dedi. 29 yaşındaki Abd el Selam Şamir, “Savaş ülkeyi tüketti. Artık tüm politikacıların Yemen’in inşasında tek el olmasını istiyoruz” vurgusunu yaptı.
Bu arada Suudi Arabistan’ın Yemen’in İmarı ve Kalkınması Programı’na göre Suudi Arabistan’ın Yemen’in elektrik ihtiyacının giderilmesine destek olmak ve ticari faaliyetleri canlandırmak için gönderdiği 30 bin tonluk akaryakıt yardımı, Yemen’in Aden limanına ulaştı.